تجزیۀ ژنتیکی عملکرد دانه و اجزای آن با استفاده از روش دی آلل در ژنوتیپ های گندم نان

به منظور برآورد اجزای ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ژنوتیپ‏های گندم نان به روش تلاقی دی‏آلل، آزمایشی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، در پاییز 1391 اجرا شد. 7 والد شامل گاسپارد، چمران، ws-82-9, dn-11, m86-4, m86-6 و m86-12 به همراه 21 هیبرید حاصل، بررسی شد. صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد دانه در بوته، طول پدانکل، تعداد گلچه‏های عقیم و تعداد روز تا گل دهی ارزیابی شدند. نتایج تجزیۀ واریانس اختلاف معنا‏داری را بین ژنوتیپ‏ها نشان داد. مدل جینکز ـ هیمن صادق بودن مدل را تنها برای صفات وزن هزاردانه و عملکرد دانه در بوته نشان داد. با تجزیۀ گرافیکی صفات معلوم شد که طول پدانکل، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه تحت کنترل اثر غالبیت ناقص ژن‏ها بود و سایر صفات تحت کنترل اثر فوق غالبیت ژن‏ها قرار گرفت. تجزیۀ ترکیب‏پذیری عمومی در لاین ws-82-9 بیانگر مقدار زیاد (gi) برای صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه در بوته، وزن هزاردانه، طول پدانکل و صفت تعداد دانه در سنبله بود. همچنین لاین dn-11 و رقم چمران برای صفت وزن هزاردانه مقدار زیادی (gi) داشتند. بنابراین، می‏توان از این والدها در برنامه‏های اصلاحی برای تولید ارقام پرمحصول در گندم نان استفاده کرد. دورگ‏های 2 × 1 و 3 × 5 بیانگر مقادیر زیاد (sij) برای صفات تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه بودند.